Social Technology ဆိုတာ လူတွေရဲ့ ဆက်သွယ်မှု၊ အပြန်အလှန် ထိတွေ့မှု၊ နဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးတွေကို နည်းပညာကတစ်ဆင့် မြှင့်တင်ပေးတဲ့ နည်းလမ်းတွေ၊ ကိရိယာတွေ၊ ဒါမှမဟုတ် ပလက်ဖောင်းတွေကို ဆိုလိုတာပေါ့ဗျာ။ ဒီလိုနည်းပညာတွေရဲ့ အစပိုင်းကို ပြန်ကြည့်ရင် လူသားတွေဟာ ရိုးရှင်းတဲ့ ဆက်သွယ်ရေးပုံစံတွေကနေ စတင်ခဲ့တယ်။ အရင်ဆုံး စာပို့ကြေးနန်းတွေ၊ ရေဒီယိုလိုင်းတွေကနေ သတင်းပို့တာမျိုး ရှိခဲ့တယ်ပေါ့။ ၁၉ ရာစုမှာ ကြေးနန်းစာပို့စနစ် (telegraph) က စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်း မိုင်ထောင်ချီဝေးတဲ့ နေရာတွေကို စာသားတွေ ပို့ပေးနိုင်ခဲ့တယ်။ ဒါက လူတွေရဲ့ ဆက်သွယ်မှုမှာ ပထမဆုံး အဆင့်တက်လှမ်းမှုတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့တယ်။ စာပို့ကြေးနန်းကနေ ရေဒီယိုလှိုင်းတွေဆီ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာတဲ့အခါ အသံကို အဝေးကြီးကို ပို့နိုင်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၂၀ ခုနှစ်တွေမှာ ရေဒီယိုက လူထုကို သတင်း၊ ဖျော်ဖြေရေး၊ နဲ့ ပညာပေးမှုတွေ ဖြန့်ဝေပေးတဲ့ အဓိက ကိရိယာ ဖြစ်လာတယ်ပေါ့။ ဒီရေဒီယိုက လူတွေရဲ့ အိမ်ထဲထိ ဝင်ရောက်လာပြီး တစ်ရွာလုံးက လူတွေကို တစ်ပြိုင်နက် ချိတ်ဆက်ပေးနိုင်ခဲ့တယ်။
ရေဒီယိုပြီးနောက် တီဗီခေတ်ကို ဆင့်ကဲဝင်ရောက်လာတယ်ပေါ့ဗျာ။ ၁၉၅၀ ခုနှစ်တွေမှာ တီဗီက အသံတင်မကဘဲ ပုံရိပ်တွေကိုပါ ပြသနိုင်ခဲ့ပြီး လူတွေရဲ့ ဆက်သွယ်မှုပုံစံကို ပိုမိုကြွယ်ဝစေတယ်။ တီဗီကနေ သတင်းတွေ၊ ဇာတ်လမ်းတွေ�、 ကြော်ငြာတွေကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက လူသန်းပေါင်းများစွာဆီ တစ်ပြိုင်နက် ပို့ပေးနိုင်ခဲ့တယ်။ ဒီလိုနဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးဟာ အသံနဲ့ ပုံရိပ်တွေကနေ တစ်ဆင့် ပိုမိုနီးကပ်လာတယ်ပေါ့။ ဒါပေမယ့် ကြေးနန်း၊ ရေဒီယို၊ တီဗီတွေက တစ်ဖက်သတ် ဆက်သွယ်မှုပဲ ဖြစ်ခဲ့တယ်။ လူတွေက သတင်းလက်ခံရယူတာပဲ လုပ်နိုင်ပြီး အပြန်အလှမ်း တုံ့ပြန်ဖို့ အခွင့်အလမ်း မရှိခဲ့ဘူး။ ဒီလိုနဲ့ ၁၉၉၀ ခုနှစ်တွေမှာ အင်တာနက်ပေါ်လာတဲ့အခါ ဆက်သွယ်ရေးပုံစံဟာ လုံးဝပြောင်းလဲသွားတယ်ပေါ့ဗျာ။ အင်တာနက်က စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ARPANET ကနေ ဆင့်ကဲလာပြီး၊ လူထုဆီ ရောက်လာတဲ့အခါ လူတွေကို တစ်ဖက်သတ်လက်ခံသူတွေသာမက တက်ကြွစွာ ပါဝင်သူတွေ ဖြစ်အောင် လုပ်ပေးခဲ့တယ်။
အင်တာနက်ပြီးနောက် အီးမေးလ်က လူတွေကို စာသားတွေ အမြန်ပို့ခွင့်ပေးခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွေမှာ Friendster, MySpace လို ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေ ပေါ်လာတယ်ပေါ့။ ၂၀၀၄ မှာ Facebook ထွက်လာပြီးနောက်ပိုင်း Social Technology ဟာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖြစ်စဉ်တစ်ခု ဖြစ်လာတယ်။ ဒီဆိုရှယ်မီဒီယာတွေက လူတွေကို စာသား၊ ပုံတွေ၊ ဗီဒီယိုတွေ မျှဝေခွင့်ပေးပြီး၊ အပြန်အလှန် ဆက်သွယ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေတယ်ပေါ့ဗျာ။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွေမှာ Instagram, Twitter, TikTok လို ပလက်ဖောင်းတွေ ထပ်ထွက်လာပြီး၊ ဆက်သွယ်မှုကို ပိုမြန်ဆန်၊ ပိုပြည့်စုံစေတယ်။ ဒီပလက်ဖောင်းတွေက လူတွေကို ကမ္ဘာတစ်ဖက်က တစ်ဖက်ကို စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်း ချိတ်ဆက်ပေးနိုင်ခဲ့တယ်။ WhatsApp, Telegram လို messaging apps တွေက စာသား၊ အသံ၊ ဗီဒီယိုတွေကို ချက်ချင်းပို့ခွင့်ပေးတယ်။ Zoom, Microsoft Teams လို ဗီဒီယို ကွန်ဖရင့် ကိရိယာတွေက လူတွေကို မျက်နှာချင်းဆိုင် တွေ့ဆုံသလို ခံစားရစေပြီး၊ အလုပ်လုပ်တာ၊ စကားပြောတာတွေကို ပိုလွယ်ကူစေတယ်ပေါ့။ ဒီလိုနဲ့ ဆက်သွယ်ရေးဟာ ကြေးနန်းရဲ့ စာသားရိုးရှင်းတွေကနေ ရေဒီယိုရဲ့ အသံ၊ တီဗီရဲ့ ပုံရိပ်၊ အင်တာနက်ရဲ့ အပြန်အလှန် ဆက်သွယ်မှုဆီ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာခဲ့တယ်။
ဒီနည်းပညာတွေက လူတွေရဲ့ ဘဝထဲမှာ အဓိက အခန်းကဏ္ဍတွေ ပါဝင်လာတယ်ပေါ့ဗျာ။ ဆက်သွယ်ရေးကို လွယ်ကူစေတာက အစပိုင်းမှာ ရေဒီယို၊ တီဗီလို တစ်ဖက်သတ် သတင်းပို့တာကနေ အင်တာနက်နဲ့ အပြန်အလှန် စကားပြောတာအထိ တိုးတက်လာတယ်။ Facebook Groups, Reddit လို ပလက်ဖောင်းတွေက တူညီတဲ့ ဝါသနာ၊ ယုံကြည်ချက်ရှိတဲ့ လူတွေကို အသိုင်းအဝိုင်းအဖြစ် စုစည်းပေးတယ်။ Twitter, Instagram မှာ သတင်းတွေ၊ ဗဟုသုတတွေကို အချိန်နဲ့တပြေးညီ မျှဝေလို့ရပြီး၊ လူထုကို ပညာပေးတာ၊ လှုံ့ဆော်တာတွေ လုပ်နိုင်တယ်ပေါ့။ ဒါ့အပြင် စီးပွားရေးမှာလည်း Instagram မှာ ဆိုင်တွေ ပစ္စည်းရောင်းတာ၊ YouTube မှာ ဗဟုသုတ ဗီဒီယိုတွေ တင်တာမျိုးက လူတွေကို ပရိသတ်ဆီ တိုက်ရိုက်ရောက်အောင် လုပ်ပေးတယ်။ ဒီလိုနဲ့ Social Technology ဟာ ကြေးနန်းရဲ့ ရိုးရှင်းတဲ့ စာပို့မှုကနေ ရေဒီယိုနဲ့ တီဗီရဲ့ လူထုဆက်သွယ်မှု၊ အင်တာနက်နဲ့ ဆိုရှယ်မီဒီယာရဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်မှုဆီ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာခဲ့တယ်ပေါ့။
Social Technology က အကျိုးကျေးဇူးတွေ အများကြီး ယူဆောင်လာတယ်ပေါ့ဗျာ။ အကွာအဝေးကို ကျော်လွှားပေးတာက ရေဒီယိုနဲ့ တီဗီကနေ စတင်ခဲ့ပြီး၊ အင်တာနက်နဲ့ ဆိုရှယ်မီဒီယာက မိသားစု၊ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ ချိတ်ဆက်မှုကို ပိုမြဲမြံစေတယ်။ ပညာရေးမှာ အထောက်အကူပြုတာကလည်း တီဗီရဲ့ ပညာပေးအစီအစဉ်တွေကနေ စပြီး၊ YouTube လို ပလက်ဖောင်းတွေမှာ ဘာသာစကား၊ ကျွမ်းကျင်မှု သင်ယူတာတွေ အလွယ်တကူ ရှာလို့ရတဲ့ အဆင့်ထိ တိုးတက်လာတယ်။ လူထုလှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ရေဒီယိုက လူထုကို စည်းရုံးခဲ့သလို၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာက #MeToo လို လှုပ်ရှားမှုတွေကို ကမ္ဘာအနှံ့ ပျံ့နှံ့စေပြီး လူထုအသံကို ပိုကျယ်လောင်စေတယ်။ စီးပွားရေးမှာလည်း တီဗီကြော်ငြာတွေကနေ စပြီး၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ ကုန်ပစ္စည်းရောင်းတာ၊ ဝန်ဆောင်မှု ကြော်ငြာတာတွေ လုပ်လို့ရတဲ့အထိ ဆင့်ကဲလာတယ်ပေါ့။ ဒါပေမယ့် ဒီအကျိုးကျေးဇူးတွေက စိန်ခေါ်မှုတွေနဲ့လည်း တွဲလာတယ်။
ဒီနည်းပညာမှာ အားနည်းချက်တွေလည်း ရှိတယ်ပေါ့ဗျာ။ ကိုယ်ရေးအချက်အလက် အန္တရာယ်က အင်တာနက်ခေတ်မှာ ပေါ်ပေါက်လာပြီး၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ ဒေတာယိုစိမ့်မှု၊ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ချိုးဖောက်ခံရတာတွေ ဖြစ်လာတယ်။ သတင်းမှားတွေ ပျံ့နှံ့တာကလည်း ရေဒီယိုနဲ့ တီဗီမှာ ထိန်းချုပ်ရခက်ခဲ့သလို၊ Twitter လို ပလက်ဖောင်းတွေမှာ မမှန်တဲ့ သတင်းတွေ ပိုမြန်ဆန်စွာ ပျံ့သွားတယ်။ စိတ်ကျန်းမာရေး ပြဿနာက ဆိုရှယ်မီဒီယာနဲ့ ပိုသက်ဆိုင်ပြီး၊ အချိန်အကြာကြီး သုံးရင် စိတ်ဖိစီးမှု၊ အထီးကျန်မှု ဖြစ်လာနိုင်တယ်ပေါ့။ ဒါ့အပြင် လူတွေက အွန်လိုင်းမှာ အချိန်ပိုသုံးလာတာကြောင့် လက်တွေ့ဘဝက ဆက်ဆံရေးတွေ အားနည်းလာတာလည်း တွေ့ရတယ်။ ဒီအားနည်းချက်တွေက ကြေးနန်း၊ ရေဒီယို၊ တီဗီခေတ်ကစပြီး ဆက်သွယ်ရေးမှာ ပြဿနာတွေ ရှိခဲ့သလို၊ အင်တာနက်နဲ့ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ ပိုရှုပ်ထွေးလာတာကို ပြသနေတယ်။
Social Technology ဟာ အနာဂတ်မှာ Artificial Intelligence (AI), Virtual Reality (VR), Augmented Reality (AR) လိုမျိုးနဲ့ ပေါင်းစပ်လာနေပြီပေါ့ဗျာ။ ဒီနည်းပညာတွေက ကြေးနန်းရဲ့ စာသားပို့မှု၊ ရေဒီယိုရဲ့ အသံ၊ တီဗီရဲ့ ပုံရိပ်၊ အင်တာနက်ရဲ့ အပြန်အလှန် ဆက်သွယ်မှုတွေကနေ ဆင့်ကဲလာပြီး၊ အခုဆိုရင် Metaverse လို ဒစ်ဂျစ်တယ် ကမ္ဘာထဲမှာ တွေ့ဆုံဖို့၊ အလုပ်လုပ်ဖို့ အခွင့်အလမ်းတွေ ဖန်တီးပေးနေတယ်။ VR နဲ့ AR က လူတွေကို အွန်လိုင်းမှာ ပိုနီးကပ်တဲ့ ခံစားမှုပေးပြီး၊ AI က လူတွေရဲ့ အပြုအမူကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကာ ပိုကိုယ်ပိုင်သီးသန့် အတွေ့အကြုံတွေ ဖန်တီးပေးတယ်။ ဒီလိုနဲ့ ဆက်သွယ်ရေးဟာ ရိုးရှင်းတဲ့ ကြေးနန်းကနေ ရေဒီယို၊ တီဗီ၊ အင်တာနက်၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာ၊ အခုဆိုရင် ဒစ်ဂျစ်တယ် ကမ္ဘာထဲက ဆက်ဆံရေးဆီ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာတယ်ပေါ့။ ဒါပေမယ့် ဒီတိုးတက်မှုတွေက ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အန္တရာယ်၊ ဒေတာလုံခြုံရေး ပြဿနာတွေကို ပိုရှုပ်ထွေးစေနိုင်တာမို့ ဘယ်လို ထိန်းညှိမလဲဆိုတာ အရေးကြီးတယ်။
Social Technology က လူတွေရဲ့ ဘဝကို ပိုလွယ်ကူစေပြီး ချိတ်ဆက်မှုတွေ တိုးလာစေတယ်ပေါ့ဗျာ။ ဒီနည်းပညာဟာ ကြေးနန်းကနေ စပြီး၊ ရေဒီယိုနဲ့ တစ်ရွာလုံးကို ချိတ်ဆက်တာ၊ တီဗီနဲ့ ပုံရိပ်တွေ ပြသနိုင်တာ၊ အင်တာနက်နဲ့ အပြန်အလှန် ဆက်သွယ်တာ၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာနဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်မှုဆီ ဆင့်ကဲလာခဲ့တယ်။ အခုဆိုရင် AI နဲ့ VR လို နည်းပညာတွေနဲ့ ပေါင်းစပ်ပြီး ဒစ်ဂျစ်တယ် ကမ္ဘာထဲမှာ လူမှုဆက်ဆံရေးကို ပိုနက်ရှိုင်းတဲ့ အဆင့်တစ်ခုဆီ ခေါ်ဆောင်နေတယ်။ ဒါပေမယ့် အန္တရာယ်တွေ၊ စိန်ခေါ်မှုတွေလည်း ပါလာတာမို့ သတိထားပြီး သုံးဖို့ လိုတယ်။ ဒီနည်းပညာတွေက လူသားတွေရဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ဘယ်လို ဆက်ပြီး ပြောင်းလဲမလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားစရာပဲ။